Dernek Tüzüğü Nasıl Hazırlanır | Dernek Tüzüğü Maddeleri

Dernek kuruluş bildirimi formu doldurduktan sonra, bir tüzük hazırlamanız gerekir. Kuruluş bildiriminde doldurulacak alanlar Ek-2 formunda yer aldığı için bu aşama dernek kurucuları için kolaydır. Ancak bir çok kişi dernek tüzüğü nasıl hazırlanır konusunda kısıtlı bilgi sahibi olduğundan, kuruluş yarıda kalmakta ya da düzenleme için genel kurul beklenmektedir. Şimdi bu yazıda dernek tüzüğü hazırlamak isteyenler için,  dernek tüzüğü maddeleri,  örnekleri ve yazılması gerekli zorunlu tüzük unsurları gibi konular da bilmeniz gereken tüm detayları anlatalım.

Öncelikle dernek tüzüğünün, kanunun emredici hükümlerine uymak şartı ile, oluşturmuş olduğunuz sivil toplum kuruluşunun anayasası olduğunu bilmeniz gerekir. Dernek adına yürütülecek olan faaliyetler, elde edilecek gelir yöntemleri, tutulacak defterler, olağan kurul toplanması, üye olma ve üyelikten çıkma,  üyelerin görevleri vb. gibi tüm detaylar A’dan Z’ye yer almalıdır. Aksi taktirde dernek yönetimi olarak yaşayacağınız bazı çıkmazlarda, Sulh Ceza Hakimliği karar verici merci olacaktır.

Dernek tüzüğü hazırlamada 5253 sayılı mevzuatta yer alan zorunlu tüzük maddelerini yazmanız dahilinde dernek kurmanız mümkündür. Ancak faaliyet alanlarınızı çeşitlendirmediğiniz taktirde, kazanılmış olan haklarınızı kullanamazsınız. 5253 sayılı kanunun 30 maddesi a bendeni göre; dernekler tüzüklerinde belirtilen amaç ve amaçlarını gerçekleştirmek dışında faaliyette bulunamaz hükmü yer almaktadır. Bu nedenle dernek tüzüğü nasıl hazırlanır, tüzükte yer alması gereken maddeler gibi tüm detayları bilmeniz gerekiyor.

Dernek Tüzüğü Nasıl Hazırlanır

Dernek tüzüğü hazırlayacağınız zaman sizlere madde sayısında kısıtlama sunulmaz ya da sayılar dikkate alınmaz. Zorunlu bilgiler yer aldığı sürece 20 maddeli ya da 40 maddeli bir tüzük olmasının bir önemi yok. Tüm tüzük detaylarını, sizlere sırasıyla sunulan zorunlu tüzük maddelerinin arasına alt madde olarak giriniz.

Şimdi sizlere dernek tüzüğü nasıl hazırlanır, tüzükte bulundurabileceğiniz dernek faaliyetleri, amacı ve diğer tüzük unsurları konusunda bir örnek oluşturalım.

Dernek Tüzüğü Maddeleri

Numaralandırılmış alt başlıklar tüzüğün zorunlu unsurlarıdır. Alt maddeler ise isteğe bağlıdır. Faaliyet alanınızı genişletmek adına, tüm detaylara yer vermelisiniz: Dernek Tüzüğü:

1. Dernek Adı 

Dernek adını belirlemeniz gerekiyor. Daha önce alınmış ya da mahkeme kararı ile kapatılmış bir derneğin adını alamazsınız. Bu link üzerinden bulduğunuz dernek adının kullanılıp kullanılmadığını sorgulayabilirsiniz. Ayrıca dernek adında; Türk, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal, Şehit ve Gazi gibi kelimeler sadece İçişleri Bakanlığı izni ile kullanılabilir.

2.Derneğin Merkezi ve Şubesi

Derneğin merkezinin hangi il sınırları içerisinde olduğunu belirtmek zorundasınız. Derneğin şube kurup kurmayacağı, kuracaksa yurt içi ve yurt dışı kuruluşunun nasıl yapılacağı konusunu bu madde belirtiniz.

3.Derneği Amacı

En az 7 ya da daha fazla kişinin ne amaçla toplandığı ve dernek kurmak istediği detaylı bir şekilde tüzükte yazmalıdır. Bu bölümü derneğin ne amaçla kurulacağını genişletilmiş bir şekilde eklemelisiniz. Örneğin; mesleki bir dernek iseniz; meslek hastalıklarının önüne geçmek, işçi hukuki haklarını korumak, etkinlik düzenlemek, aydınlatıcı eğitimlerde bulunmak gibi onlarca alt madde oluşturabilirsiniz. Dernekler büro şefliğinin yapacağı denetimlere takılamamak için, dernek tüzüğünüzün bu kısmını amaçlarınızı kapsayacak biçimde geniş tutmalısınız. Sizinle aynı amaca sahip dernekler tüzüklerini inceleyerek fikir edinebilirsiniz. Bu konuda daha detaylı bilgi için Dernek Nasıl Kurulur başlıklı makalede detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

4.Derneğin Çalışmaları ve Faaliyet Alanı

Derneğin bir üst maddede yazan amaçları gerçekleştirmek için, hangi alanda çalışmalar yürüteceğini ve ne gibi faaliyetlerde bulunacağını bu maddede tüm detayları ile yazmalısınız.

• Fuarlara, açılışlara ve sergilere katılmak
• Dernek gecesi vb. etkinlikler düzenlemek
• İktisadi işletme açmak
• Dergi ve gazete çıkarmak
• Lokal Açmak
• Yurt için ve yurt dışı faaliyetlerde bulunmak

Yukarıdaki faaliyetler sadece örnek amaçlı yazılmıştır. 100’lerce yazılabilecek faaliyet alanı mevcut. Daha detaylı liste için Dernek Faaliyetleri başlıklı makaleyi inceleyebilirsiniz.

5.Derneğe Üye Olma ve Üyelikten Çıkma

Derneğe üye olanlara verilecek olan haklar, üyelerin uyması gereken hukuki kurallar, üye olma ve üyelikten çıkmak gibi tüm detayları bu maddede yazmalısınız. Üyelik hakları Türk Medeni Kanunu Madde 63-71’de tüm detaylara yer verilmiştir. Dernek tüzüğü üyelik hakları bu kanun maddeleri ile çelişmemelidir. Tüzükte yer almayan nedenler ile üyelikten çıkarma gibi bir durum ile karşılaşırsa, kanun maddeleri esas alınır.

• Asıl Üyelik Şartları
• Onursal Üyelik
• Üyelikten Çıkma
• Üyeliğin Düşmesi
• Üyelik Haklar
• Üyelik Yükümlülükler
• Derneğin Kurucuları

6.Derneğin Organları

Dernek kurulunda hangi organların yer alacağını kısa bir açıklama ile belirtebilirsiniz.

• Genel Kurul (zorunlu)
• Yönetim Kurulu (zorunlu)
• Denetim Kurulu (zorunlu)
• Divan Kurulu (zorunlu değil)

Divan kurulu gibi farklı organlar ekleyebilirsiniz. Ancak ekleyeceğiniz organlara Genel kurulu, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulunun görevlerini, yetkisini ve sorumluluklarını devredemezsiniz.

7.Genel Kurulun Toplanması

Genel kurulu bir derneğin en yetkili organıdır. Toplanma şekli ve zamanı tüzükte belirtilmelidir. Toplanma zamanı, Çağrı şekli tüzükte belirtilmelidir. Aksi belirtilmediği taktirde genel kurul dernek merkezinde yapılır. Genel kurul nasıl yapılır başlıklı yazı üzerinden tüm detayları öğrenebilirsiniz.

8.Genel Kurulun Görevleri ve Yetkileri

Genel kurulda alınacak kararlar,  geçici kuruluşların oluşturulması, toplantı esaslarının belirlenmesi, yapılacak olan değişikliklerin kabul edilmesi, tüzüğün değiştirilmesi, yasaca verilen yetkilere dahil olma gibi yetkileri belirlemelisiniz. Genel kurul tarafından üyelikten çıkma, üyeliğe kabul, yetkili organları denetleme gibi görevler üstlenir.

• Genel Kurulun Görevleri ve Yetkileri
• Denetim Kurulunun Görevleri ve Yetkileri
• Yönetim Kurulunun Teşkili, Görevi ve Yetkileri
• Dernek Başkanı ve Saymanı Yetkileri
• Dernek Onur Kurulu Görev ve Yetkileri
• Etik Kurulu Görev Yetkileri vb. detaylandırabilirsiniz.

9. Genel Kurul Oy Kullanma ve Usulü

Genel kurul için oy kullanma ve karar alma konusunda esas ve usuller belirlenir. Toplantıda alınacak kararların oy birliği ile alınması, toplantıya katılabileceklerin detayları, genel kurulun hangi salt çoğunlukla toplanacağı bu maddede yazılır.

Bir çok dernek yönetimi üye sayısı arttığında, dernek tüzüğünün genel kurul maddesinde yer alan görev ve yetkilerin belirlenmesinde gerekli detaylandırmaları yapmadıkları için sorun yaşmaktadırlar. Bu konuda Elif KARATAŞ İdari Danışmanlık Hizmetleri olarak sizlerin yanında yer almaktayız.

10.Dernek Şubeleşmesi

Derneğin şube açıp açamayacağı, şubelerde yetki verilecek en az 3 kurucu, şubelerin yetki ve görevleri, şubelerin organları ve genel kurulu toplama zamanları gibi detayları belirtilecek. Ayrıca temsilcilik ayrıca bildirilmesi ve kanun esas gördüğü kurallar dahilinde olduğu belirtilmelidir.

11.Dernek Gelirleri 

Derneğin amaçlarına ulaşması için ne şekilde gelir elde edeceğini detaylı bir şekilde yazmalısınız. Üye aidatları, üyeliğe giriş, yardım toplama vb. konuları dernek tüzüğüne maddeler halinde yazınız.

• Üyelerin ödeyeceği aidat miktarı
• Sponsorluktan gelir elde edilmesi
• Aynı amacı taşıyan vakıf ve derneklerden bağış kabul edilmesi
• Uluslararası hibelerden gelecek olan yardımları kabul etme
• Dernek iktisadi işletmesinden elde edilecek gelir
• Proje Gelirleri
• Yurt içi ve Yurt dışı bağışalar gibi gelir kalemlerinizi detaylandırmalısınız.

12.Derneğin Giderleri ve Borçlanma Usulleri

Dernek tarafından kişi ve kurumlara yapılacak olan yardımların niteliği ve bu yardımlarda ”ayni yardım belgesi” kullanılacağı gibi tüm detayları yazmalısınız. Faaliyetler ve amaçlara ulaşma noktasında yapılacak harcama, dernek içerisinde çalıştırılacak olan personel gideri, üyelerin ihtiyacını karşılamada ayrılacak bütçe vb. gibi.

13.Derneğin İç Denetim Şekilleri

Denetleme kurulu, genel kurul üyeleri tarafından belirli bir görev süresi esas alınarak en az 3 asil ve 3 yedek üye olmak üzere seçimi gerçekleştirilir. Derneklerde iç denetim esastır. Denetleme kurulu, derneğin amaçları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defterlerin mevzuata uygun tutulup, tutulmadığını denetleyip, yönetim kuruluna sunmakla yükümlüdür. Tüm iç denetim esasları detaylı bir şekilde dernek tüzüğü çerçevesinde belirtilmelidir. Detaylı bilgi için Denetim Kurulunun Görevleri başlıklı yazıyı inceleyiniz.

14.Dernekte Tutulacak Olan Defterler

Öncelikle derneğin işletme hesabına göre mi, yoksa bilanço hesabına göre mi defter tutulacağı not düşülür. Akabinde evrak kayıt defteri, işletme defteri, üye kayıt defteri, karar defteri, demirbaş defteri ve alındı belgesi kayıt defteri gibi tutulan defterlerin detaylarına yer verilir. Defterlerin kullanılmadan önce tasdik edilmesi gerekliliğini şerh düşmelisiniz. Ayrıca dernek defterleri başlıklı makale üzerinden detaylı bilgi edinebilirsiniz.

15.Dernek Tüzüğünün Değiştirilmesi

Dernek tüzüğünün değiştirilebilmesi için genel kurul toplantısına katılma hakkı bulunanların 3’te 2 çoğunluğunun katılım şartı aranır. Tüzüğün değiştirilme şartı olarak mevzuat ve resmi gazetede sunulan şartları esas alabilirsiniz. Ayrıca tüzük örnekleri içerisinde yer aldığı gibi bu maddeyi doldurabilirsiniz.

16.Derneğin Feshi ve Malların Tasfiyesi

Dernek genel kurul kararı ile feshine ve tasfiyesine karar verilebilir. Derneğin fesih şekli ve mallarının nasıl dağıtılacağı genel kurul tarafından belirlenir. Eğer dernek tüzüğünde, mallarının nasıl fesih edileceği belirtilmezse ve genel kurulda bununla ilgili karar alınmamışsa, o tarihte aynı amacı taşıyan en çok üyeye sahip olan derneğe devredilir.

17.Uluslararası Dernek Faaliyetleri

Dernekler amaçları doğrultusunda fayda sağlamak adına, yurt dışında kurulmuş olan dernekler ve kuruluşlar ile iş birliği yapabilirler. Bu doğrultuda kurulacak olan uluslararası yapacağı faaliyetleri dernek tüzüğünde detaylandırmalısınız.

18.Üst Kuruluş Kurma

Derneğin kendi faaliyetler alanında kurulacak olan federasyonlara katılma şekli ve temsil etme yetkisi detaylandırılmalıdır. En az aynı amaca sahip olan en az 5 dernek bir araya gelerek tüzük oluşturabilirler. Federasyon tüzüğü ile ilgili Federasyon Nasıl Kurulur başlıklı yazıyı inceleyebilirsiniz.

19.Dernek Tüzüğü Hüküm Eksikliği

Dernek tüzüğünde yazılmamış olan maddelerde mevzuatın, dernekler kanununun ve bunları atfen çıkartılmış olan dernekler yönetmeliğinin esas alınacağı belirtilmelidir.

20. Geçici Yönetim Kurulu Üyeleri ve Görevleri

Dernek ilk kuruluş tüzüğünde geçici yönetim kurulu üyeleri ve karşılarında verilen görevleri de yazılır Bu görevlerde yönetim kurulu başkanı, başkan yardımcısı, sayman, yazman ve üye olarak devam ettirebilirsiniz.

Dernek tüzüğü nasıl hazırlanır diyenler için yukarıda bir tüzükte olması gereken tüm detayları listeledik. Ancak teoride yazılanlar ile pratikte uygulananlar aynı olmayabilir. Her derneğin tüzüğü, kendine özgü olacak şekilde hazırlanmalıdır. Bu nedenle dernek kuruluş faaliyetleri konusunda 12 yıllık deneyim sahibi olan ekibimizden destek alabilirsiniz.

Dernek Tüzüğü Örnekleri

Bir çok derneğin web sitesi üzerinden dernek tüzüklerini inceleyebilirsiniz. Hatta Sivil Toplum ile İlişkiler Müdürlüğünün paylaşmış olduğu tüzük örneği dosyasını inceleyerek, gerekli alanları doldurup, tüzük hazırlayabilirsiniz.

Bazı kaynaklarda dernek tüzüklerinin şubeli veya şubesiz olarak ikiye ayrıldığı söylenir. Bu durum sadece size sunulan hazır taslak tüzüklerde geçerlidir. Yani sadece 1 madde ile derneğin şubesinin olup, olmayacağını yukarıda yer alan örnekti alana ekleyebilirsiniz. Ya da ilk genel kurul sonrası bu maddede değişiklik yapmanızda mümkündür.

Bir çok amaç ve faaliyet alanında dernek kurmanız mümkündür. Mesleki dernekler, cami derneği, eğitim derneği, yardım ve sosyalleşme derneği vb. gibi. Her derneğin kendine özgü bir tüzüğü olması gereklidir. Bu nedenle başlangıç aşamasında  profesyonel danışmanlık hizmeti almanız, daha sağlam adımlarla ilerlemenizi sağlayacaktır. EK Danışmanlık Hizmetleri olarak dernek tüzüğü hazırlanması konusunda tüm bilgi ve tecrübemizle sizlerin yanındayız.

” Dernek tüzüğü nasıl hazırlanır ” başlıklı yazımızın sonuna geldik. Bilgi almak istediğiniz konularda, yorumlar bölümünden yazabilir, ayrıca ücretsiz destek hattımızı arayarak bilgi alabilirsiniz.